Witam! To mój pierwszy post tutaj. Zapisałem się głównie z powodu dyskusji o komiksach, ale w sumie ucieszyłem się, że jest dział poświęcony nauce. Zajrzałem tu wiec i trochę zaskoczony jestem, że nie ma tematu o raczej interesujących nowych odkryciach w dziedzinie kosmosu, a dokładniej - planet pozasłonecznych. W ciągu ostatnich dwóch tygodni się o tym zrobiło całkiem głośno...
A więc, prosze państwa, przedstawiamy urocze maleństwo, tulące się do równie uroczej, choć niepozornej, gwiazdy. Nazwa jest, cóż, dość montonna:
Gliese 581 c. Obiło się o uszy? I słusznie.
Jest kilka interesujących rzeczy o niej, każda coraz bardziej.
1. Planeta została odkryta metodą przesunięcia dopplerowskiego.
2. Planeta krąży wokół czerwonego karła - najczęstszego typu gwiazd w galaktyce. Ta gwiazda, Gilese 581, znajduje się praktycznie tuż koło nas - w odległości 20,5 lat świetlnych i ma masę 1/3 naszego słońca. Wiek? Mniej więcej rówieśnik, może ciut młodsza.
3. Planeta ma ok. 5 mas Ziemi (należy do klasy super-Ziem), co jest na granicy aktualnych możliwości detekcyjnych wyżej wspomnianej metody. Znamy aktualnie tylko dwie inne planety mające około 5 mas Ziemi, jedna będąca istnym piekłem, druga zaś zmarzniętą do kości skorupą. Ogólnie znamy aktualnie coś koło 230 planet.
4. Promień planety zależy od jej gęstości, czyli składu - czy jest skalista, czy też zawiera stosunkowo dużo wody/lodu. Od promienia zależy też siła grawitacji na jej powierzchni. Wymieniane liczby to od 1,5 do 2 promieni Ziemi, a grawitacja odpowiednio od 2,2 do 1,25 siły ciążenia na Ziemi.
5. Planeta krąży w bardzo bliskiej odległości od gwiazdy - 11 mln km (Ziemia ok. 150 mln). Rok trwa 13 dni.
6. Tak bliska odległość sprawia, że najprawdopdoobniej planeta zwraca się zawsze tą samą stroną do swego słońca.
7.
Planeta znajduje się w ekosferze gwiazdy. Innymi słowy, teoretycznie jest możliwe występowanie na jej powierzchni ciekłej wody, gdyż wyliczona temperatura mieści się w zakresie od -3 do 40 stopni C, zależnie od tego, ile światła odbija powierzchnia planety (albedo).
8. Co oznacza, że jeszcze bardziej teoretycznie byłoby możliwe występowanie na niej życia.
Czy to brzmi zbyt dobrze, by być prawdziwe? Czy tu się kryje haczyk? Oczywiście - wyliczona temperatura całkowicie pomija
wpływ atmosfery. Dla porównania, w naszym układzie słonecznym w odległości 1 AU i z ziemskim albedo temperatura wynosi -17 stopni C. Prawdziwa średnia temperatura naszej planety to +15 stopni. Umiarkowany efekt cieplarniany jest dobry dla zdrowia!
A więc, jakie wnioski? Dodajmy dwa do dwóch:
- optymistyczne (i prawdopodobne!) założenie, że Gilese 581 c ma dużo, dużo wody. Modele teoretyczne formowania się planet przewidują ilości wody od umiarkowanych (a la Ziemia) do gigantycznych (możliwe, że nasze maleństwo ma ilość wody wartą 1/5 całkowitej masy tej planety!).
- para wodna to bardzo dobry gaz cieplarniany.
A wiec, jaki jest najprawdopodobniejszy, na stan dzisiejszej wiedzy, status planety? To byłby zaistie zadziwiający świat, w którym mógłbyś na teminatorze obserwować wieczny wschód słońca o tarczy 10x większej, niż nasze. W którym wiatry wiałyby jak wściekłe, pełne abiologicznego pochodzenia tlenu (fotodysocjacja). W którym nie ma ani brzegów, ani krańca: woda znajdowałaby się w stanie superkrytycznym, gdzie znika różnica między cieczem a gazą, wiecznie gotując się na "powierzchni", a przybierając dziwne postacie lodu głęboko na dnie. Rzeczywistość potrafi być dziwniejsza, niż najbardziej fantastyczne wymysły człowieka!
Takie miejsce nie nadaje się do życia takiego, jakie znamy... ale i tak jest
lepsze, niż wszystkie dotąd znane planety pozasłoneczne.
Materiały i źródła:
http://en.wikipedia.org/wiki/Gliese_581_cArtykuły prasowe:
http://www.space.com/scienceastronomy/070424_hab_exoplanet.htmlhttp://www.spaceflightnow.com/news/n0704/25planet/http://www.astrobio.net/news/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=2311&mode=thread&order=0&thold=0http://www.planetary.org/news/2007/0425_Most_EarthLike_Planet_Discovered.htmlTrochę artyzmu...
http://apod.nasa.gov/apod/ap070502.htmlA szczególnie bardzo interesujące uwagi na pewnym forum astronomicznym:
http://www.bautforum.com/showthread.php?t=57717Dodatki:
Płyn superkrytyczny -
http://en.wikipedia.org/wiki/Supercritical_fluidSymulacje układów planetarnych -
http://seedmagazine.com/news/2006/09/several_planetary_systems_may.php